De Schotse Hooglander

Herkomst
Het Schotse Hoogland rund is afkomstig van Schotse hooglanden en de eilanden voor de Schotse westkust. Voor zover is na te gaan gaat de geschiedenis van dit ras terug tot in de 16e eeuw. Van de tijd daarvoor zijn geen gegevens, al staat vast dat het om een heel oud type rund gaat. Het huidige ras is ontstaan door vermenging van twee afzonderlijke typen namelijk het type van de westelijke Schotse eilanden, dat zwart tot donkergrijsbruin was en Kyloe of Black Cattle werd genoemd en de meer variabel gekleurde "Mainland Highlander" die rood tot roodbruin was, met soms smalle zwarte strepen over de breedte van het lichaam zgn. "tijgerstrepen". Sommige exemplaren van dit type waren ook egaal zwart.

Algemene kenmerken
De kleur van het Schotse Hoogland rund is roodbruin tot vaal geel. Soms heeft de vacht smalle zwarte "tijgerstrepen". Egaal zwarte dieren komen voor, maar zijn niet populair bij de fokkers.
Schotse Hoogland runderen zijn betrekkelijk kleine runderen. Het is een taai gehard ras dat zomer en winter buiten leeft. De runderen worden alleen voor de slacht gehouden. De stieren zijn bij de schouders 120 à 130 cm hoog en wegen ca. 600 kg. De koeien hebben een schouderhoogte van ca 100 cm en wegen ca. 400 kg.

Behalve de kleur zijn de grote hoorns en de langharige wintervacht opvallende kenmerken van het Schotse Hoogland rund. De vorm van de horens is van het oerrundtype. Ze zijn alleen groter. In vergelijking met het oerrund groeien ze verder naar opzij voordat ze naar voren buigen. De vorm van de horens is erg variabel. Er zijn dieren met naar binnen groeiende of vrijwel naar beneden gerichte horens, met recht omhoog staande hoorns waarvan de punten naar buiten wijzen (liervormig) of met naar achteren groeiende horens en allerlei vormen daartussen in. De horens en de lange wintervacht geven het Schotse Hoogland rund een "woest" en ruig uiterlijk. Dat is echter maar schijn.
Het zijn ten opzichte van mensen in het algemeen zeer "vriendelijke" dieren. In het voorjaar, als het gras gaat groeien en daardoor een betere kwaliteit krijgt wordt de langharige wintervacht afgestoten. In grote pakken hangt deze dan aan het lichaam. Er komt een kortharige zomervacht voor in de plaats. In het najaar, als de temperatuur daalt groeit die weer uit tot de langharige wintervacht.

Manier van leven
Het Schotse Hoogland rund mag niet op stal gezet worden. Door zijn dichte vacht zou het dan de kans lopen te gaan zweten en daardoor huidproblemen en zelfs een longontsteking oplopen.
In Schotland moeten ze hun voedsel bij elkaar zoeken in arme begroeiingen, zoals die bij ons veel op heidevelden voorkomt. Voedsel (grassen) met een hoge voedingswaarde, zoals in onze bemeste weilanden aanwezig is verdragen ze zelfs niet eens. Het veroorzaakt een constante diarree. De ervaringen met Schotse Hoogland runderen heeft geleerd dat ze een minimum aan menselijke verzorging nodig hebben. Wel worden ze vaak 's winters bijgevoerd met hooi van een lage voedingswaarde omdat de dieren vrijwel altijd op kleine terreinen worden gehouden die aan het begin van de winter al compleet kaal zijn gegeten. Er is dan geen lang dood afgestorven gras, “hooi op stam" meer, waarmee ze de winter door zouden kunnen komen.

De Schotse Hooglander heeft eigenlijk nooit assistentie nodig bij de geboorte van kalveren. Dat dit niet nodig is komt, omdat de kalveren met een, naar verhouding, laag gewicht worden geboren. Voor de geboorte van het kalf zondert de koe zich af van de rest van de kudde. Na de geboorte houdt het kalf zich enige dagen verborgen in ruige begroeiing of struiken. De koe gaat enkele keren per dag weg van de kudde om het kalf te zogen.
Er is geen sprake van een bepaalde paartijd (bronst). Het ontbreken daarvan kan als een domesticatieverschijnsel worden opgevat. De koeien kunnen het hele jaar door vruchtbaar worden. Als gevolg daarvan worden het hele jaar door kalveren geboren, zij het dat er een duidelijke geboortepiek is in het voorjaar en in de zomer. Er worden kalveren in de sneeuw geboren (januari en februari) hetgeen noch voor de koe noch voor het kalf problemen geeft. De in Nederland aanwezige dieren hebben relatief weinig veterinaire zorg nodig. Vanwege het feit dat Schotse Hoogland runderen niet of nauwelijks verzorging nodig hebben en zich met een arme begroeiing op arme grond goed in leven kunnen houden hebben natuurbeschermingsorganisaties grote belangstelling voor dit ras, om ze bij het beheer van natuurterreinen voor begrazing te gebruiken.